Franciszek Ksawery Kowalski
- Budowniczy Gubernii Kieleckiej

Najpierw padł pomysł, autorstwa naszego Prezesa Marka Paka, a my ten pomysł podchwyciliśmy. Wystawiać znaczy: wydobyć, wyjąć, wyłożyć na zewnątrz, pokazać - bardzo szybko przekonaliśmy się, że to nie takie proste. Zaczęliśmy więc "wydobywać" , "wyjmować" itd. Korzystaliśmy z tak bogatych Ÿródeł wiedzy jak archiwa oraz biblioteki kieleckie. Także dzięki znacznej pomocy dr Jana Leszka Adamczyka, udało nam się zebrać odpowiednie materiały. I tak naprawdę tu się dopiero zaczęło. Od czwartku do niedzieli (11-14.12.97) spędziliśmy na Uczelni jakieś 30 godzin. Wycinaliśśmy, naklejaliśmy, oklejaliśmy, kolorowaliśmy, ustawialiśmy
i przybijaliśmy, aż skończyliśmy (Uff!). A owocem naszej pracy była ekspozycja, która stanęła na I piętrze
w budynku A, oczywiście Politechniki świętokrzyskiej. Uroczyste otwarcie odbyło się, w poniedziałek 15 grudnia 1997 roku o godz. 12.00. Przybyło wielu znamienitych gości, z władzami naszej Uczelni na czele
(co dokumentujemy poniżej). Była również telewizja, i to nie jakaś tam BBC tylko nasza Telewizja Kablowa Kielce, która wszystko uwieczniła na taśmie.







PóŸniej wystawa czynna była przez cały tydzień, prawie 18-naście godzin na dobę. Najczęstszym pytaniem, powtarzającym się podczas ekspozycji było: A kto to był ten Franciszek Ksawery Kowalski?

Był on budowniczym (w naszych czasach byłby się Architektem Wojewódzkim) Gubernii Kieleckiej w latach 1867- 1897. Urodził się 2 lutego w Lublinie w rodzinie mieszczańskiej, jako syn Józefa i Apoloni
z Kanikowskich. Ukończył gimnazjum gubernialne w Lublinie, a następnie architekturę w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. W marcu 1849 rozpoczął aplikację przy znamienitym budowniczym rządowym Henryku Marconim. W roku 1854 zawarł związek małżeński z Amelią Łypaczewską, a w 1864 otrzymał posadę budowniczego powiatu kieleckiego. W rok póŸniej przeprowadził się na stałe do Kielc. Od 1866 kierował utworzonym Wydziałem Budowlanym rządu gubernialnego. W roku 1880 na nazwisko swej żony Amelii kupił za 750 rubli dom przy ul. Wesołej pod numerem policyjnym 572 (obecnie 31).Stopniowo poprzez dalsze transakcje i rozbudowę poszerzał swą posiadłość i rezydencję, która po niespełna dwudziestu latach osiągnęła następujące rozmiary: dwa domy murowane piętrowe oraz zabudowania gospodarskie. Żona Amelia zmarła
26 maja 1887 roku i pochowana została na cmentarzu "starym" w Kielcach. W 1888 roku zdecydował się Kowalski na powtórny ożenek z panną Felicją Gajewską. Obowiązki budowniczego gubernialnego pełnił przez trzydzieści lat. W sierpniu 1897 przeszedł na emeryturę po czterdziestu pięciu latach służby. Pragmatyka służbowa powodowała, że wiele jego projektów było zatwierdzanych przez władze budowlane w osobie budowniczego gubernialnego; inaczej mówiąc, Kowalski zatwierdzał sam swoje projekty. W pewnych okresach wręcz zmonopolizował projektowanie bardziej reprezentacyjnych gmachów, zwłaszcza użyteczności publicznej. Franciszek Ksawery Kowalski zmarł w Kielcach 2 czerwca 1903 roku w wieku 76 lat i pochowany został na katolickim cmentarzu "starym". Neogotycki, żeliwny grobowiec małżeństwa Kowalskich należy do najokazalszych i najpiękniejszych na cmentarzu.

















Z ważniejszych prac Kowalskiego należy wymienić:

• 1866 - nadzór nad remontem tzw. gmachu Leonarda , pomiar wzgórza zamkowego i Pałacu Biskupiego
• 1867 - projekt kamienicy mieszkalnej Józefa Borkowskiego w Kielcach przy ul. Wesołej
• 1869 - 1872 - kierowanie restauracją i przebudową kolegiaty oraz Pałacu Biskupiego w Kielcach; pomiary kolegiaty
• 1875 - projekt odbudowy i przebudowy spalonego w 1873 roku Magistratu w Kielcach
"w stylu Odrodzenia"
• 1877 - projekt hotelu i teatru "Ludwika" w Kielcach (obecny teatr im. S. Żeromskiego przy
ul. H. Sienkiewicza)
• 1878 - projekt browaru Stumpfa w Kielcach na terenie póŸniejszej posesji Karscha u zbiegu ul. Ogrodowej
i Jana Pawła II
• 1880 - projekt siedziby Dyrekcji Szczegółowej Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego w Kielcach przy
ul. Leonarda (obecnie budynek NBP przy ul. św. Leonarda), przebudowany w latach trzydziestych XX wieku
• 1881 - 1885 - projekt i nadzór nad ostatecznym rozszerzeniem cmentarza "starego" w Kielcach
• 1885 - 1889 projekt i nadzór nad przebudową i rozbudową kościoła św. Wojciecha
• 1889 - pomiar budynku Seminarium Duchownego w Kielcach ; projekt wieżyczki na kościele św. Trójcy
w Kielcach
Do góry Zaprojektowane przez Katarzyne Milcarz. Wszelkie prawa zastrzeżone. AC Panel